Hồi ky H. S. Olcott : Hồi ky của Đại ta H. S. Olcott - Cố Hội trưởng Hội Thong Thien Học Thế Giới

Trong l ch s nh ng t ch c công ích và co quan tinh th n, ph n nói v ngu n g c và nh ng bu c thang tr m c a H i Thông Thiên H c qu th t là d c dáo. Dù xét theo quan di m thi n c m hay thù ngh ch, v n ph i th a nh n m t di u th t l lùng là m t t ch c nhu th dã có th xu t hi n và t n t i, và ch ng nh ng có th ch u d ng du c nh ng dòn va ch m công kích nhu nó dã ti p nh n, mà l i càng phát tri n m nh m hon theo hu ng t l thu n v i nh ng hành vi b t chính và nh ng dòn hi m ác c a nh ng k d i ngh ch. M t s nhà phê bình cho r ng s ki n y ch ng t m t s gia tang lòng tin c a con ngu i, và m t tr ng thái tín ngu ng b t an m màn cho s suy thoái r t ráo c a d c tin theo nh ng du ng l i b o th c a phuong Tây. M t s ngu i khác nhìn th y noi s ti n b c a phong trào Thông Thiên H c d u hi u c a s ch p nh n trên quy mô r ng l n toàn c u nh ng tu tu ng tri t h c phuong ông, có tác d ng tang cu ng và n i r ng lòng uu ái, thông c m c a nhân lo i trên phuong di n tinh th n. M t s th t hi n nhiên không th ch i cãi là, cho d n cu i nam 1894, sau ch có 19 nam ho t d ng, H i dã c p ch ng thu chánh th c cho 394 Phân h i ho t d ng r t nhi u nu c trên th gi i. Theo các tài li u th ng kê chánh th c, s t n công liên t c và b t chính c a H i Kh o c u tâm linh (Society for Psychical Research) và c a các nhà truy n giáo Tô Cách Lan nh m vào H i trong nam 1884, mà ngu i ta nghi là s tiêu di t H i Thông Thiên H c, nhung ch dem l i k t qu là làm cho H i càng tang thêm s th nh vu ng và công d ng h u ích lên g p b i ph n. Lÿ do gi n d là, dù cho nh ng di u sai sót, l m l i c a cá nhân các nhà lãnh d o có th b phoi bày, nhung m c dích t t lành c a H i v n không th m y may b bài bác hay ph n d i. Mu n tiêu di t H i Thông Thiên H c, tru c h t ngu i ta ph i ch ng minh r ng nh ng m c dích c a H i là có h i cho n n h nh phúc c ng d ng, hay nh ng giáo lÿ do các nhà lãnh d o H i ph bi n là tai h i và nguy hi m. Nhung vì không th ch ng minh du c nh ng di u dó